Bệnh béo phì là gì? Nguyên nhân, biến chứng và cách điều trị

Béo phì không chỉ là một vấn đề thẩm mỹ mà còn là một tình trạng sức khỏe đáng lo ngại. Nó có thể gây ra nhiều biến chứng và tác hại cho sức khỏe của con người. Vì vậy, việc hiểu rõ về bệnh béo phì là rất quan trọng để có thể phòng ngừa và điều trị kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về bệnh béo phì, từ định nghĩa, nguyên nhân, biến chứng cho đến cách điều trị và phòng ngừa.

Người béo phì, thừa cân luôn có những lo lắng, mặc cảm

1. Béo phì là gì?

Thừa cân béo phì là tình trạng tích tụ chất béo trong cơ thể ở mức độ cao hơn bình thường, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con người. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2016 đã có hơn 1,9 tỷ người trên 18 tuổi bị thừa cân, trong đó có hơn 650 triệu người bị béo phì. Con số này tương đương với 39% dân số thế giới bị thừa cân và 13% bị béo phì. Béo phì cũng là một tình trạng đang ngày càng phổ biến ở trẻ em, năm 2016 có hơn 340 triệu trẻ em và thanh thiếu niên từ 5-19 tuổi bị thừa cân hoặc béo phì.

Béo phì có thể được phân loại theo độ tuổi hoặc sự phân bố mỡ như sau:

Phân loại theo tuổi:

🔹 Béo phì bắt đầu ở tuổi trưởng thành: Đây là loại béo phì thường gặp ở người lớn, do chế độ ăn uống không cân bằng và ít vận động.

🔹 Béo phì thiếu niên: Loại béo phì này thường xảy ra ở trẻ em và thanh thiếu niên, do thói quen ăn uống không tốt và ít vận động.

Phân loại theo sự phân bố mỡ:

🔹 Béo phì dạng nam: Mỡ tập trung chủ yếu ở gáy, cổ, mặt, vai, cánh tay, ngực, bụng trên rốn.

🔹 Béo phì dạng nữ: Mỡ tập trung chủ yếu ở đùi, mông, cẳng chân.

🔹 Béo phì hỗn hợp: Mỡ phân bố khá đồng đều trên toàn cơ thể.

Vậy làm cách nào để biết bạn có đang thừa cân hoặc béo phì không? Có một cách rất đơn giản đó là tính chỉ số khối cơ thể (Body Mass Index – BMI) dựa trên cân nặng và chiều cao. Chỉ số BMI được tính bằng cách chia cân nặng (kg) cho bình phương chiều cao (m). Theo WHO, người có chỉ số BMI từ 25 đến 29,9 được coi là thừa cân, trong khi chỉ số BMI trên 30 được xem là béo phì.

2. Đánh giá mức độ béo phì theo chỉ số BMI

Chỉ số BMI là một công cụ đơn giản để đánh giá mức độ béo phì của một người. Tuy nhiên, nó không phải là một chỉ số chính xác để đánh giá tình trạng sức khỏe của con người vì nó không phân biệt được giữa mỡ và cơ. Vì vậy, chỉ số BMI cần được kết hợp với các chỉ số khác như tỷ lệ mỡ cơ thể, tỷ lệ mỡ bụng để đánh giá chính xác hơn.

Dưới đây là bảng chỉ số BMI của WHO để đánh giá mức độ béo phì:

3. Nguyên nhân béo phì? Ai có nguy cơ bị béo phì?

Béo phì có nhiều nguyên nhân khác nhau, từ thói quen ăn uống, ít vận động cho đến di truyền và các nguyên nhân nội tiết. Một số người có nguy cơ cao bị béo phì hơn những người khác, bao gồm:

🔹 Ăn nhiều: Việc tiêu thụ nhiều calo hơn lượng calo cần thiết sẽ dẫn đến tích tụ mỡ trong cơ thể.

🔹 Ít vận động: Không có hoạt động thể chất đủ để đốt cháy calo cũng là một nguyên nhân dẫn đến béo phì.

🔹 Di truyền: Có người có xu hướng béo phì do di truyền từ gia đình.

🔹 Nguyên nhân nội tiết: Một số bệnh như rối loạn chuyển hóa, tăng hoạt động của tuyến giáp, tăng sản xuất hormone tăng trưởng… cũng có thể gây ra béo phì.

Những tác hại của béo phì, thừa cân

4. Béo phì có thể gây ra biến chứng gì? Tác hại của béo phì?

Béo phì không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng và tác hại cho sức khỏe của con người. Dưới đây là một số biến chứng và tác hại của béo phì:

Biến chứng:

🔹 Đái tháo đường: Béo phì là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh đái tháo đường loại 2. Khi cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ, đường huyết sẽ tăng lên và dẫn đến khả năng tiết insulin bị giảm, gây ra bệnh đái tháo đường.

🔹 Bệnh tim mạch: Béo phì có thể dẫn đến các vấn đề về tim mạch như tăng huyết áp, bệnh động mạch vành, đột quỵ…

🔹 Bệnh về khớp: Trọng lượng cơ thể quá nặng sẽ gây áp lực lên các khớp, dẫn đến các bệnh về khớp như thoái hóa khớp, viêm khớp…

🔹 Hội chứng giấc ngủ không lành mạnh: Béo phì có thể gây ra hội chứng ngưng thở khi ngủ, gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và gây ra các vấn đề về hô hấp.

Tác hại:

🔹 Tăng nguy cơ mắc bệnh: Béo phì có thể dẫn đến nhiều bệnh nguy hiểm như ung thư, bệnh gan, bệnh thận…

🔹 Ảnh hưởng đến tâm lý: Béo phì có thể gây ra các vấn đề về tâm lý như tự ti, lo âu, trầm cảm…

🔹 Ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày: Trọng lượng cơ thể quá nặng sẽ làm cho việc di chuyển, làm việc trở nên khó khăn và gây ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người béo phì.

5. Chẩn đoán béo phì như thế nào?

Để chẩn đoán béo phì, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra chỉ số BMI và đo lường tỷ lệ mỡ cơ thể. Ngoài ra, các xét nghiệm máu cũng có thể được yêu cầu để kiểm tra các chỉ số khác như đường huyết, cholesterol, triglyceride… Nếu cần thiết, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm khác để tìm hiểu nguyên nhân gây béo phì.

6. Điều trị béo phì

Việc điều trị béo phì phụ thuộc vào mức độ béo phì của từng người và nguyên nhân gây béo phì. Tuy nhiên, việc giảm cân là điều cần thiết để cải thiện và ngăn ngừa các vấn đề liên quan đến béo phì. Dưới đây là một số phương pháp điều trị béo phì:

Thay đổi lối sống:

🔹 Ăn uống lành mạnh: Tăng cường sử dụng rau củ, trái cây, thực phẩm giàu chất xơ và giảm thiểu đồ ăn nhanh, thức ăn có nhiều đường và chất béo.

🔹 Tập luyện thể dục: Tăng cường hoạt động thể chất như đi bộ, chạy bộ, bơi lội… để đốt cháy calo và giảm cân.

🔹 Thay đổi thói quen: Tránh ngồi lâu, tăng cường vận động hàng ngày và giảm thiểu thời gian dành cho các hoạt động ít vận động như xem TV, sử dụng điện thoại…

Thuốc giảm cân:

Nếu việc thay đổi lối sống không đủ để giảm cân, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm cân. Tuy nhiên, thuốc giảm cân chỉ nên được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ và không nên tự ý sử dụng.

Phẫu thuật giảm cân:

Đối với những trường hợp béo phì nặng, phẫu thuật giảm cân có thể là một phương án điều trị. Tuy nhiên, đây là một quyết định nghiêm túc và cần được thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ.

7. Cách để phòng ngừa béo phì

Béo phì là một vấn đề có thể được ngăn ngừa bằng việc duy trì một lối sống lành mạnh. Dưới đây là một số cách để phòng ngừa béo phì:

🔹 Ăn uống lành mạnh: Hạn chế đồ ăn nhanh, thức ăn có nhiều đường và chất béo, tăng cường sử dụng rau củ, trái cây và thực phẩm giàu chất xơ.

🔹 Tập luyện thể dục: Thực hiện các hoạt động thể chất thường xuyên để đốt cháy calo và duy trì cân nặng.

🔹 Kiểm soát cân nặng: Theo dõi cân nặng thường xuyên và đưa ra các biện pháp giảm cân khi cần thiết.

🔹 Thay đổi thói quen: Tránh ngồi lâu, tăng cường vận động hàng ngày và giảm thiểu thời gian dành cho các hoạt động ít vận động như xem TV, sử dụng điện thoại…

🔹 Điều trị các bệnh liên quan: Nếu có bất kỳ bệnh nào liên quan đến béo phì, hãy điều trị kịp thời để giảm nguy cơ béo phì.

🔹 Thay đổi thói quen ăn uống của gia đình: Các thành viên trong gia đình nên cùng nhau duy trì một lối sống lành mạnh để tránh béo phì.

Chế độ ăn hàng ngày có tác động lớn đến thừa cân, béo phì

Kết luận

Béo phì là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và có thể gây ra nhiều biến chứng và tác hại cho sức khỏe con người. Việc duy trì một lối sống lành mạnh và kiểm soát cân nặng là cách hiệu quả để ngăn ngừa và điều trị béo phì. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng hoặc nguy cơ bị béo phì, hãy tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.